Privacy van ouders en jongeren in de jeugdhulp: tien regels

Met de overdracht van de jeugdhulp naar gemeenten zijn ook de gegevens van cliënten overgedragen naar gemeenten. Er zijn regels waar de gemeente zich aan moet houden bij de verwerking van persoonlijke gegevens en ouders en jongeren hebben bepaalde rechten als de gemeente over hun persoonsgegevens beschikt*.

Waar moet de gemeente zich aan houden bij de verwerking van persoonlijke gegevens?
1. De hulpvraag is leidend. De informatie die wordt gebruikt heeft te maken met de hulpvraag van de ouder en de jeugdige.
2. De medewerker kijkt altijd of het noodzakelijk is om de gegevens op te vragen, of hij/zij ook een goed beeld zou kunnen vormen met minder gegevens en of er geen andere manier is om te helpen dan door het opvragen van uw gegevens.
3. De cliënt wordt altijd vooraf geïnformeerd welke gegevens er worden verwerkt.
4. De betrokken medewerkers hebben alleen inzicht in die informatie die nodig is voor het gedeelte van het plan van aanpak waar zij mee werken
5. De regisseur verwerkt alleen de zogenaamde DAT-informatie van andere organisaties die een deel van het plan uitvoeren. Detailinformatie over de geleverde zorg en over de bewoner blijft bij de zorgaanbieder. Bijvoorbeeld DAT iemand recht heeft op een bepaalde vorm van zorg is informatie die wordt verwerkt: maar wat die zorg precies inhoudt en op welke manier die aan het gezin gegeven wordt niet. Dit is informatie die bij de zorgaanbieder blijft.
6. De gemeente krijgt alleen administratieve informatie die nodig is om facturen te verwerken of voor statistieken, maar nooit inhoudelijke informatie over de cliënt of over de situatie.

Rechten van cliënten
7. Inzage in gegevens
Op verzoek moet de gemeente aangeven welke gegevens van u bij wie aanwezig zijn, hoe men er aan is gekomen en met wie de gegevens eventueel zijn uitgewisseld. Indien dit wordt geweigerd zal de gemeente duidelijk aangeven wat daarvan de redenen zijn
8. Correctie en of aanvulling of verwijdering van gegevens
Wanneer u, na inzage in de gegevens, van mening bent dat ze onjuist, onvolledig of onnodig zijn, kunt u een verzoek indienen om dat te veranderen. Indien dit wordt geweigerd zal de gemeente duidelijk aangegeven wat daarvan de redenen zijn.
9. Afschermen/anonimiseren
U kunt de gemeente verzoeken herkenbare gegevens te verwijderen, of als u niet wilt dat medewerkers inzage hebben in al uw gegevens, kunt u een verzoek tot afscherming van bepaalde gegevens indienen. Dat zijn gegevens over afkomst (etniciteit: in welk land je geboren bent), of je een strafblad hebt en gezondheid.
10. Overdracht gegevens
Om bepaalde redenen, bijvoorbeeld een verhuizing, kunt u de gemeente vragen uw gegevens over te dragen aan een andere instelling. Dit verzoek zal zo snel mogelijk worden ingewilligd, tenzij de overdracht wettelijk niet is toegestaan of moet worden uitgesteld.

Meer informatie? De Landelijke Cliëntenraad zeggenschap in werk en inkomen heeft een uitgebreide brochure gemaakt met uitleg over bescherming van persoonsgegevens. Zie https://www.landelijkeclientenraad.nl/Content/Downloads/141112-factsheet-privacy.pdf

* Bron: VNG, King Handreiking communicatie naar de burger

Keukentafelgesprek: advies van cliënten

Voor de uitvoering van de jeugdhulp voeren gemeenten keukentafelgesprekken met ouders en jeugdigen. Elke gemeente organiseert deze gesprekken op geheel eigen wijze. Ik vroeg aan cliënten: wat vinden jullie belangrijk bij een keukentafelgesprek?

Veel informatie over keukentafelgesprekken gaat over de Wmo en niet specifiek over jeugd. Het uitgangspunt van keukentafelgesprekken is om problemen bij het zelfstandig wonen en/of het meedoen aan de samenleving te inventariseren. ‘Voor de kinderen zorgen’ is, net als ‘kleding wassen en strijken’, slechts een van de onderwerpen.

Vijf dagen training
Niet in iedere gemeente voeren jeugdhulpprofessionals de gesprekken. Soms zijn het Wmo-consulenten of professionals uit het sociale wijkteam. Maatschappelijk werkers uit Amsterdam vertelden mij dat zij vijf dagen training kregen in het voeren van keukentafelgesprekken. Ook in het voeren van gesprekken over jeugdhulp. Zij kunnen de volgende adviezen van cliënten dus goed gebruiken.

Deskundige gesprekspartner
Laat een professional die gespecialiseerd is in jeugdhulp het gesprek voeren. Of beter: kom met twee professionals van wie de ene deskundig is in hulp aan ouders en de andere in hulp aan kinderen. Houd er daarbij rekening mee dat je sommige onderwerpen, zoals problemen van ouders, beter niet met kinderen erbij kunt bespreken.

Ook kinderen zijn cliënt
De tijd die je in het eerste gesprek extra besteedt, win je terug door effectieve samenwerking met de cliëntZowel de ouder als de kinderen zijn cliënt. Praat ook apart met kinderen en jongeren, bijvoorbeeld tijdens een wandeling of een spelletje. Zorg ervoor dat bij conflicten zowel ouders als jeugdigen het gevoel hebben dat ze gehoord worden, en ga gezamenlijk op zoek naar oplossingen.

Kijk niet op de klok
Neem voor het eerste gesprek de tijd die nodig is om met de cliënt te kijken hoe de situatie in elkaar zit, ruimte te geven voor emoties, echt te luisteren wat nodig is en om vertrouwen op te bouwen. De tijd die je in het eerste gesprek extra besteedt, win je later terug door effectieve samenwerking met de cliënt.

De cliënt is koning
Laat de cliënt kiezen waar het gesprek plaatsvindt en wat hij of zij wil bespreken. Sommige cliënten spreken liever niet thuis af. Bevestig de afspraak zodat iedereen weet waar en wanneer ze verwacht worden. Start het gesprek met vragen als: Waarmee kan ik u helpen? Wat kan ik voor u doen? Luister goed. Wees eerlijk wat je wel en niet kunt doen voor de cliënt. En zorg voor een goede bereikbaarheid en vervanging bij ziekte of vakantie.

Lees het dossier achteraf
Cliënten vinden het belangrijk dat de medewerker het gesprek voert zonder vooroordelen, open staat voor hun verhaal, hen geen woorden in de mond legt en niet beïnvloed wordt door het dossier. Lees het dossier achteraf en check in een volgend gesprek of de cliënt het eens is met wat in het dossier staat. Zorg er wel voor dat één persoon de hulp coördineert, zodat de cliënt maar één keer het verhaal hoeft te vertellen.

Nu de praktijk
We weten wat de wensen van cliënten zijn voor een betere jeugdzorg. Nu moeten we ze in de praktijk brengen, ook tijdens de keukentafelgesprekken.

Voor reacties op deze blog zie ook: http://kennisnetjeugd.nl/blog/199-keukentafelgesprek-advies-van-clienten

Hulpverlening na seksueel misbruik

Een paar weken geleden kreeg ik van Biblion het boek Hulpverlening na seksueel misbruik, wegwijzer in traumaland van Ivionne Meeuwsen toegezonden om te recenseren

Alternatieve therapieën
In deze publicatie worden verschillende - tot op dat moment bij mij onbekende - vormen van alternatieve therapie bij de verwerking van seksueel misbruik beschreven. Achtereenvolgens komen de Tebéyo Methodiek, de Cranio-Sacraal therapie, Acupunctuur, Chinees sjamanisme en tarot, therapie op holistische grondslag, begeleid Lotgenotencontact, Somatic Experiencing, Spirituele therapie en systemische opstellingen aan de orde. Gesprekken met hulpverleners worden afgewisseld met betrokkenen, klanten genoemd. Ook gaat ze in op de problematiek van tweede generatie slachtoffers.

Relatie therapeut-cliënt
Auteur is zelf als kind seksueel misbruikt en vindt dat mensen die seksueel misbruikt zijn, niet thuishoren in de GGZ, pillen en diagnoses werken contra-productief. Voor goede hulpverlening is het volgens klanten het van belang dat de therapeut echt is, niet bang voor heftige emoties, bereid te werken op het spirituele (zingevings) niveau, de eigen traumareacties onder ogen ziet, accepteren dat hij/zij niet iedereen kan helpen. Allemaal zaken die je in de reguliere hulpverlening ook zou mogen verwachten. Bekend is dat de relatie therapeut hulpverlener – cliënt het meest effectief is van de therapie en de auteur heeft dat blijkbaar alleen binnen de alternatieve therapie gevonden.

Reguliere hulpverlening schiet vaak tekort
Deze publicatie over diverse vormen van alternatieve therapieën na seksueel misbruik is daardoor mede een aanklacht tegen de reguliere hulpverlening waarvan je zou mogen verwachten dat ze aansluiten bij de behoefte van de client en dat zeker bij slachtoffers van seksueel misbruik het leggen van de regie bij de client essentieel is. Therapeuten zouden moeten weten dat bepaald gedrag een reactie is op het trauma waardoor diagnoses niet altijd kloppen en medicatie niet de eerste oplossing hoeft te zijn.