Vroeg en snel ingrijpen bij zwerfjongeren

Op 22 maart was ik aanwezig op de slotbijeenkomst Combating Youth Homelessness georganiseerd door Movisie. Op deze bijeenkomst werd verslag gedaan van onderzoek naar zwerfjongeren in Nederland, Tsjechië, Portugal en Engeland. Peter Rensen, projectleider, deed verslag van de bevindingen uit het onderzoek. In al deze landen zijn zwerfjongeren getraind om andere zwerfjongeren te interviewen. Dit vanuit het idee dat jongeren daar meer tegen vertellen dan tegen een volwassen interviewer. Deze aanpak heeft goed gewerkt. In totaal zijn in deze landen 54 zwerfjongeren geïnterviewd en is de problematiek in kaart gebracht. Het zal niemand verbazen dat zwerfjongeren in Nederland en Engeland relatief het beste af zijn omdat maar een klein deel feitelijk dakloos is en opvang heeft en gebruik maakt van voorzieningen. In Tsjechië en Portugal zie je weer meer (gedwongen) opvang bij familie. De oorzaak van dakloosheid is een moeilijke gezinssituatie, geweld en miscommunicatie in het gezin en het ontbreken van een stabiele veilige situatie. Dakloosheid is een oorzaak van dakloosheid en leidt tot psycho-sociale problematiek. Als jongeren geen veilige plek hebben,veroorzaakt dat veel stress (90%), angst (70%), depressie (70%) en slaapproblemen (80%). Ook heeft 40% van de jongeren gedachten over suïcide of een poging gedaan. Signalen voor dreigende dakloosheid zijn gedachten over suïcide, een overleden ouder en geweld thuis. Rensen pleit ervoor bij dergelijke signalen met de jongere te gaan kijken naar een veilige woonplek. Vroegtijdig ingrijpen is noodzakelijk om afglijden en verergering van de problematiek te voorkomen.
In Engeland is het early intervention model ontwikkeld (EIM) dat ook voor Nederland een interessant model is.
Het houdt in:
- start op het moment dat de jongere weg wil
- snel en praktisch, maakt gebruik van een eenvoudige risico-monitor
- vrijwillige opvang bij gewone gezinnen voor 2 tot 3 weken
- familie mediation
- zoeken naar vervolgopvang
Kortom: om het aantal zwerfjongeren terug te dringen is de beste aanpak vroegtijdig signaleren en ingrijpen. Het onderwijs kan daar een belangrijke rol in spelen en daarnaast is het noodzakelijk nazorg te bieden aan jongeren uit de jeugdzorg zodat zij niet in een gat vallen als ze van de ene op de andere dag op eigen benen moeten staan. Iedere zwerfjongere heeft een eigenlijk een persoonlijke coach nodig om de jongere te ondersteunen om de problemen op te lossen. Want hoe langer op straat hoe groter de problemen.

Jongeren tegen geweld in opvoeding en relaties

Stuk is een groep jongeren die ontstaan is in 2005. Zij wilden iets doen tegen kindermishandeling en maakten een theaterstuk. Daarmee traden ze op voor schoolklassen, voor instellingen en op congressen. Voor gesprekken met het publiek maakten ze een quiz en ze maakten filmpjes over kindermishandeling voor Youtube. Nu geven ze workshops met filmpjes en forumtheater waar het publiek een actieve rol heeft.Vorige week kreeg ik het Stukboek door Biblion toegestuurd om te recenseren. Dit boek is door jongeren zelf gemaakt om met elkaar te discussiëren over geweld in opvoeding en relaties. Het is aantrekkelijk vormgegeven met veel foto’s, kleuren, tekeningen en teksten van jongeren over hun ervaringen met geweld. De verhalen die door de jongeren worden verteld zijn aangrijpend en herkenbaar. Afgesloten wordt met cijfers en discussiepunten over kindermishandeling en huiselijk geweld. Het is een prettig leesbaar en toegankelijk boek dat goed bruikbaar is om met jongeren te praten over hun opvoeding en ervaringen met huiselijk geweld en kindermishandeling. Je ziet foto's van jongeren die het lef hebben hun mond open te doen, en laten zien dat een opvoeding met geweld niet per definitie een mislukt leven betekent. Hoe je ondanks alle ellende je leven zelf in de hand kunt nemen en een voorbeeld kunt zijn voor andere jongeren in dezelfde situatie.