Het heeft invloed op alles. Lange termijngevolgen van een onveilige jeugd

Ieder kind heeft het recht om zijn mening te geven over alle zaken die het kind aangaan. Dit geldt ook voor kinderen die slachtoffer zijn geworden van kindermishandeling. Er moet serieus geluisterd worden naar de mening van het kind en hieraan dient passend belang te worden gehecht (artikel 12 Internationaal Verdrag Rechten van het Kind)

Langetermijngevolgen
Jaarlijks worden 119.000 kinderen mishandeld. Kinderen die mishandeld, misbruikt, verwaarloosd worden of getuige zijn van huiselijk geweld binnen het gezin kunnen daar op allerlei manieren last van krijgen. De stress verstoort de hersenontwikkeling wat kan leiden tot gedragsproblemen een vergrootte kans op gezondheidsproblemen zoals zelfmoordpogingen, alcohol- en drugsmisbruik, hartziektes etc. Ook herhaald slachtofferschap, dader worden en/of intergenerationele overdracht liggen op de loer. Alles bij elkaar voldoende reden voor een gedegen aanpak.

Verhalen van kinderen
In deze publicatie van het Kinderrechtencollectief, een coalitie die zich inzet voor betere naleving van de rechten van het kind in Nederland, vinden we verhalen van mishandelde, misbruikte en verwaarloosde kinderen met daarbij reacties van burgemeesters, wethouders en professionals . Dit boek geeft blijk van het feit dat niets krachtiger is dan het persoonlijke verhaal. Dat komt door de lessen die deze verhalen opleveren voor de praktijk.

Lessen voor de praktijk
De mishandelde kinderen zijn nu tussen de 17 en 26 jaar en vertellen:
- Kinderen onthouden en beseffen meer dan je denkt;
- Het meest pijnlijke is de omgeving die blind en doof is;
- Dat een uithuisplaatsing heel traumatisch kan zijn voor een kind, dat een kind loyaal is naar zijn ouders en dat je op zo’n moment moet uitleggen wat er gebeurt;
- Praten met het kind en niet over het kind;
- Het duurde jaren en vele meldingen van kindermishandeling voordat ik eindelijk gehoord ben en uit huis geplaatst werd.

Inspiratiebron
Naast de verhalen van kinderen reacties daarop, zijn foto’s opgenomen die de kinderen zelf hebben uitgezocht bij hun verhaal. Ook is informatie opgenomen over de langetermijngevolgen van kindermishandeling opgenomen en de rechten van kinderen zoals die zijn verwoord in het internationaal verdrag inzake de rechten van het kind. Er is nog veel werk te verzetten en dit boek kan een inspiratiebron zijn voor ambtenaren en bestuurders die jeugdbeleid vormgeven.

Trauma-georiënteerd werken in de residentiële jeugdzorg

Veel kinderen en jongeren die in leefgroepen, pleeggezinnen en gezinshuizen wonen hebben gedragsproblemen ontwikkeld als gevolg van traumatische ervaringen. Herstellen van het trauma moet plaatsvinden in de directe leefomgeving van het kind. Belangrijk is dat de mensen die met getraumatiseerde kinderen werken de impact van het trauma en de tekenen van traumatische stress kennen en weten hoe ze daar op een goede manier op kunnen reageren. De publicatie trauma-georiënteerde hulp voor kinderen met complex trauma in gezinsvervangende woonsituaties biedt handvatten.


Complex trauma
Kinderen die verwaarloosd of mishandeld worden door hun eigen ouders kunnen getraumatiseerd worden. Met de stress die ze oplopen kunnen zij niet bij hen terecht. De ouders zijn immers de bron van stress. De problematiek waar deze kinderen mee te maken hebben wordt complex trauma genoemd. Kinderen die kampen met complex trauma kunnen vaak niet thuis blijven wonen. Dit kan te maken hebben met de situatie thuis, maar ook door de gedragsproblemen die kinderen hebben ontwikkeld.

Veiligheid
Juist in de dagelijkse leefomgeving kunnen jeugdzorgprofessionals veel betekenen voor het herstel en de ontwikkeling kinderen met complex trauma. Een belangrijke voorwaarde voor getraumatiseerde kinderen is om zo veel mogelijk invloed en controle uit te oefenen op hun omstandigheden. Het helpt als de betrokken jeugdzorgprofessional dit proces begrijpt en zich steeds realiseert dat het niet over hem of haar persoonlijk gaat, maar dat de conflicten te maken hebben met pijn uit het verleden. Het lastige daarbij is dat getraumatiseerde kinderen door hun gedragsproblemen vaak juist het tegenovergestelde oproepen, namelijk meer controle door mensen uit hun omgeving en vaak zelfs een bestraffende houding. Deze kinderen zijn vaak wantrouwend tegenover volwassenen en hun relatie bestaat uit aantrekken en afstoten. En dat terwijl juist meer controle geven aan het kind belangrijk is voor zijn of haar gevoel van veiligheid.

Trauma-georiënteerd werken
Trauma-georiënteerd werken betekent dat de jeugdzorgprofessional weet wat de gevolgen van complex trauma kunnen zijn; tekenen van traumatische stress bij kinderen kan herkennen; weet hoe hij of zij een leefklimaat kan scheppen ter ondersteuning van de verwerking van het trauma (trauma-sensitief opvoeden)en weet welke behandeling of begeleiding hij of zij zelf kan uitvoeren om het kind voor te bereiden op of te ondersteunen bij verwerken van het trauma.

Kennisdocument
In mijn vorige blog schreef ik over de Behandeling van getraumatiseerde kinderen: de jongen die opgroeide als hond*, een publicatie van kinderpsychiater Bruce Perry en zijn ervaringen in de behandeling van getraumatiseerde kinderen. Dat gaf al veel inzichten. Het kennisdocument trauma-georiënteerde hulp voor kinderen met complex trauma in gezinsvervangende woonsituaties* sluit hier op aan. Het biedt onmisbare informatie voor professionals en opvoeders die direct betrokken zijn bij de dagelijkse opvoeding van kinderen met gedragsproblemen die in een gezinsvervangende situatie wonen.


*http://www.nji.nl/nl/Trauma-georienteerde-hulp-voor-kinderen-met-complex-trauma-in-gezinsvervangende-woonsituaties
*http://marionwelling.blogspot.nl/2016/02/behandeling-van-getraumatiseerde.html