dinsdag 24 november 2015

Sociale innovatie: vraaggericht, waardegestuurd, 'Just Culture' en Welzijn Nieuwe Stijl


Op 20 november was ik op de conferentie Sociale innovatie in uitvoering van de Hogeschool in Leiden. Ik was benieuwd wat de WMO werkplaats over innovatieve kennis- en competentieontwikkeling in zorg en welzijn te melden had en wat de nieuwe thema's zijn. Ik hoorde meer over bekende (vraaggericht werken) en nieuwe thema's (waardegestuurd werken) en over de ontwikkelingen in wijkteams.

Leren in wijkteams
Ik nam deel aan een lezing van Roel van Goor van het lectoraat leefwerelden van Jongeren van INHolland over het veranderende perspectief van leren in wijkteams. Wat hij vertelde - en wat zeker de meeste professionals niet zal verbazen- is veel wat wijkteam medewerkers doen, te maken heeft met verantwoording van de hulp en veel minder met het doel van de hulp. Wijkteams werken regelgestuurd en de overgang moet volgens van Goor worden gemaakt naar waardegestuurd. Zowel de inrichting van het werkproces, als de organisatiecultuur en de professionalisering moet waardegestuurd worden. Een andere vorm van aansturing waarin we niet gedrag controleren, maar inrichten vanuit waarden. Protocollen worden bedacht door mensen die ver van de werkvloer staan. Volgens Prof.dr.Sydney Dekker leren we niet van wat er mis gaat omdat het leer- en werkklimaat onvoldoende veilig is om verantwoordelijkheid te nemen. We moeten streven naar een open cultuur waar we kunnen bespreken wat goed gaat en wat misgaat, door hem "Just Culture" genoemd, een veiligheidscultuur die het opleidingsklimaat in een instelling bevordert.

Welzijn nieuwe stijl
Daarna nam ik deel aan de workshop Samen zoeken van Sirpa van der Steen en Hans Olderink van de Haagse Hogeschool.Het doel was hun bevindingen van het project: 'Op zoek naar de nieuwe professional' te delen. Ik kwam iets later binnen juist op het moment dat ze vertelden dat er sprake is van een cultuurverschuiving in denken van aanbodgericht, naar vraaggericht werken, dat nu helemaal omarmd wordt door gemeenten. Waar hebben we dat eerder gehoord? (Vraaggericht werken in de jeugdhulpverlening, Marion Welling 2003). Voor de competenties van de professional werd verwezen naar de 8 bakens van Welzijn Nieuwe Stijl (WNS)
Werken volgens WNS betekent (Movisie):
1. gericht op de vraag achter de vraag
2. gebaseerd op de eigen kracht van de burger
3. direct er op af
4. formeel en informeel in optimale verhouding
5. doordachte balans van collectief en individueel
6. integraal werken
7. niet vrijblijvend, maar resultaatgericht
8. gebaseerd op ruimte voor de professional
Als je wilt dat een cliënt meer zelf gaat doen moet je als professional ook een andere houding aannemen.En als je wilt dat professionals een andere houding aannemen en hun krachten bundelen om participatie en het welzijn van de burgers te bevorderden heeft dat volgens van der Steen en Olderink ook consequenties voor de begeleiding van teams.

Doorgaande lijn
Het was een interessante middag en ik realiseerde me dat innovatie een doorgaande lijn is waarbij belangrijke thema's steeds in een iets ander gedaante terugkomen, zich verder ontwikkelen, nieuwe accenten worden gelegd passend in de structuur die er op een bepaald moment bestaat zoals nu in de wijkteams. Waarom iets nieuws verzinnen? Vraaggericht werken, participatie, ruimte voor professionals het blijft actueel.

maandag 9 november 2015

De mening van jeugdigen en hun ouders over jeugdhulp wordt nog vaak ‘vergeten’



Client centraal, de jeugdige en zijn gezin staan centraal, zinsneden die je veel terugziet in beleidsnotities. Ondanks dat wordt toch nog vaak ‘vergeten’ om de jeugdige en zijn ouders te vragen naar hun mening over jeugdhulp.

Ruimte voor jeugdhulp
Een goed voorbeeld is de notitie ‘Ruimte voor jeugdhulp’. Gemeenten, Rijk en zorgaanbieders ontwikkelden een toekomstvisie op de specialistische jeugdhulp. In deze visie is - zoals ze zelf zeggen - een realistisch perspectief geschetst, dat aansluit bij de visie van gemeenten. En ze vervolgen: er bestaat brede consensus tussen gemeenten, jeugdhulpaanbieders en Rijk over vernieuwing van de specialistische jeugdhulp. Waarom geen cliënten(organisaties) gevraagd om mee te denken over de toekomst van de specialistische zorg? De cliënt staat centraal, maar hun mening is niet relevant?
Een gemiste kans. Aanbevelingen zoals gesprek op basis van gedeelde visie om de jeugdhulp verder te ontwikkelen; verrijken van ondersteuning in de omgeving van het kind; specialistische kennis aan de voorkant kunnen geconcretiseerd worden aan de hand van ervaringen van cliënten en zullen daardoor beter aansluiten op wat in de praktijk nodig is.

Verwijsindex risicojongeren
Een ander voorbeeld is de evaluatie van de verwijsindex risicojongeren. Er is een data-analyse uitgevoerd, een enquête onder meldingsbevoegde professionals gehouden en interviews gedaan met zorgaanbieders, gemeenten en aanbieders/gebruikersverenigingen. Geen cliënt is gevraagd naar zijn mening. Blijkbaar is het niet belangrijk wat cliënten vinden van opname in de verwijsindex risicojongeren en wat voor effect dat heeft op de hulp.
Gezondheidswetenschapper Inge Lecluijze informeerde in haar promotieonderzoek wel naar de mening van ouders en wat bleek? De meeste ouders en kinderen kennen de Verwijsindex Risicojongeren helemaal niet. 'Het is verplicht ouders te informeren, maar dat kan ook al door enkele algemene zinnen op te nemen in de schoolgids. Juridisch gezien voldoet de verwijsindex aan de privacywetgeving. Maar dat het allemaal mag, voorkomt niet dat sommige ouders en hulpverleners het toch ervaren als een inbreuk op hun privésfeer.'(Volkskrant 3 november) Toch wel belangrijk om te weten als je evalueert zou ik zo zeggen.

Samen met jeugd en ouders
Om goede effectieve jeugdhulp te ontwikkelen is het noodzaak ouders en jongeren te betrekken bij de ontwikkeling van beleid en bij onderzoek. Alleen dan ontwikkel je hulp die aansluit op de behoefte in de praktijk. Waarom en hoe je dat doet lees je in de notitie Samen met jeugd en ouders. Duurzame participatie voor effectieve jeugdhulp: een handreiking voor gemeenten. Ook informatief voor onderzoekers. http://www.nji.nl/nl/Samen-met-jeugd-en-ouders.pdf