Cliënten serieus nemen, gedeelde besluitvorming in de jeugdzorg

Momenteel worden richtlijnen voor de jeugdzorg ontwikkeld. De eerste gepubliceerde en geautoriseerde richtlijn, die over ernstige gedragsproblemen is te vinden op de website van het programma www.richtlijnenjeugdzorg.nl. Andere richtlijnen zoals voor uithuisplaatsing, stemmingsproblemen, problematische gehechtheid, KOPP, crisisplaatsing en ADHD zijn in concept en nog 7 andere richtlijnen zijn in ontwikkeling. Daar wordt de komende twee jaar aan gewerkt.
Maar zitten we eigenlijk wel te wachten op richtlijnen voor de jeugdzorg? Clienten zijn niet standaard en hebben behoefte aan hulp op maat, afgestemd op hun specifieke situatie. Clienten willen betrokken worden bij besluitvorming over de hulp. Hoe beter aangesloten wordt op de wensen van clienten, hoe meer ze zich zullen inzetten en hoe effectiever de hulp. Dus was goed om te horen dat in iedere richtlijn telkens een paragraaf zal staan over gedeelde besluitvorming, als manier waarop je met je cliënten met richtlijnen (en de kennis die er in vervat is) omspringt. In de richtlijn ernstige gedragsproblemen kun je lezen wat die gedeelde besluitvorming is. Uitgebreid en duidelijk wordt beschreven hoe dat eruit ziet en ook in het gedwongen kader is de professional niet ontslagen van het uitnodigen van ouders en jeugdigen tot samenwerking en gedurende het hele proces betrekken bij de besluitvorming.
In de cliëntversie wordt de richtlijn nog aangevuld met de 3 vragen die clienten altijd aan de hulpverlener moeten stellen om de keuzes en de bijbehorende voor en nadelen goed scherp te krijgen (zie plaatje boven deze blog). Gewerkt wordt nog aan een pakkende Nederlandse vertaling.
Als gedeelde besluitvorming serieus wordt genomen door hulpverleners en clienten hun keuzes goed afwegen met behulp van deze drie vragen kunnen deze richtlijnen een positieve bijdrage leveren aan effectieve vraaggerichte hulp.

Kinderen, mij een zorg. De kansen in de transitie en transformatie van de jeugdzorg.

Via een collega kreeg ik het boekje Kinderen, mij een zorg. Betekenis en grenzen van de pedagogische civil society van Anke van Dijke en Linda Terpstra. Aanleiding voor deze publicatie is de transitie en transformatie van de jeugdzorg. De pedagogische civil society is een belangrijk concept in de transitie. De civil society gaat er vanuit dat problemen het best kunnen worden opgelost in de directe omgeving van het gezin, het netwerk, in de buurt. Maar waar liggen de grenzen van de civil society?

Kwetsbare en beschadigde kinderen
In deze publicatie wordt de transitie van de jeugdzorg bekeken vanuit het gezichtspunt van de meest kwetsbare en beschadigde kinderen in Nederland. Kinderen die gezond ter wereld kwamen maar desondanks in de problemen zijn gekomen omdat ze in een gezin terecht kwamen dat beschadigend was. Ouders die kinderen niet konden bieden wat ze nodig hadden en professionals die hier vaak ook niet toe in staat waren.

Kindermishandeling
Ingegaan wordt op kindermishandeling als een maatschappelijk probleem dat onvoldoende onderkend wordt. Kindermishandeling als the hidden epidemic omdat het zo vaak voorkomt, zo weinig wordt opgemerkt en zulke grote gevolgen heeft als kinderen eenmaal volwassen zijn. Er is weinig aandacht voor schokkende en potentieel traumatische gebeurtenissen in de (jeugd) zorg, trauma's worden vaak niet herkend. Beschreven wordt hoe het komt dat we kindermishandeling zo massaal missen.

Matched care
De civil society kan zeker een rol spelen in de opvoeding maar uitdaging voor gemeenten is een verbinding met de gespecialiseerde zorg te leggen. Gepleit wordt voor matched care: een goede match tussen de ernst en zwaarte van de problematiek en de specifieke competenties van de professional i.t.t. stepped care steeds zwaardere zorg bij onvoldoende resultaat. Met preventie is niet alles op te lossen en te lang aanmodderen met te lichte zorg kan desastreuze gevolgen hebben.

Development trauma disorder
Veel kinderen in jeugdzorgplusvoorzieningen, de klinieken voor kinder- en jeugdpsychiatrie, de verslavingsklinieken en de justitiele jeugdinrichtingen hebben een achtergrond van traumatische ervaringen: mishandeling, misbruik, verwaarlozing en huiselijk geweld. Zij kampen met een development trauma disorder. Het zijn jongeren waar niemand iets mee kan. De auteurs pleiten voor een zorgprogramma waar de kennis en kunde van de gespecialiseerde jeugdzorg en de kinder- en jeugdpsychiatrie volledig geintegreerd is.

Een interessante publicatie die ingaat op het concept van de civil society, maar ook de grenzen daarvan onder het voetlicht brengt en eindelijk nu eens aandacht besteedt aan het feit dat veel kinderen met zware trauma's in de jeugdzorg zitten en onvoldoende behandeld worden en dat met de decentralisatie van de jeugdzorg en de jeugdGGZ de mogelijkheid bestaat de kennis en kunde met elkaar te verbinden en de gespecialiseerde zorg te verbeteren. Niet alleen transitie van de zorg voor jeugd, maar een daadwerkelijke transformatie, verbetering van de zorg voor jeugd, daar gaat het om.