Met de transitie van de Awbz naar Wmo, de Participatiewet en de transitie van de jeugdzorg naar de gemeenten zijn organisaties op zoek naar nieuwe manieren van werken. Het gaat niet alleen om de transitie, maar vooral om de transformatie van de zorg.
Doel transitie
De stelselwijzigingen zijn erop gericht dat (www.Movisie.nl)
- mensen sneller geholpen worden bij hun zorg- of ondersteuningsvragen;
- mensen zorg en ondersteuning krijgen die zo nauw mogelijk aansluit op hun persoonlijke (thuis)situatie, mogelijkheden en netwerk;
- mensen die anderen zorg of hulp (willen) bieden, daarvoor alle ruimte en steun krijgen;
- de omvang en de kosten van de verzorgingsstaat beperkt worden.
Dat vraagt om een andere manier van organiseren. Geen hiërarchie, bureaucratie, strakke protocollering; maar anders denken over professionaliteit en aansturing van organisaties. Daarbij is zelfregie een belangrijk vernieuwend thema, zowel voor cliënten als professionals. Dat zien we bijvoorbeeld terug in zelfsturende teams, de Eigen Kracht Beweging, zelforganisaties van burgers en cliënten en initiatieven zoals als buurtzorg, broodfondsen.
Zelfregie terug in het werk
Op 15 oktober nam ik deel aan het ochtendsymposium Verandering en bezieling in tijden van transities dat georganiseerd werd in het kader van de publicatie Zelfregie terug in het werk. geschreven door Gerard Donkers in samenwerking met Ineke Gualthérie van Weezel, Nelly Labrie en Ans Spexgoor. Ik was benieuwd naar de publicatie en wat zij te vertellen hadden.
De maatschappelijke ontwikkelingen en de toegenomen complexiteit van de samenleving stellen ons voor nieuwe opgaven. Wat nodig is, is een andere opvatting van professionaliteit: vraaggericht, activerend, ondersteunen en faciliteren van het vermogen van cliënten om te veranderen, verleiden tot zelfsturen, participatie en co-creatie.
Maar in de praktijk zien we onteigening van zelfregie door uniforme systemen, standaard procedures en de nadruk op evidence based werken, terwijl tegelijkertijd wel meer zelfredzaamheid en actieve inzet van cliënten verwacht.
De professional en de cliënt als veranderkundige
We moeten op zoek naar een benadering die recht doet aan de zelfregie van mensen en aan de complexiteit van mens en samenleving. Donkers pleit voor een model van organiseren waarin rekening wordt gehouden met gedrag, persoon en omgeving. Dit is in de publicatie uitgewerkt in de 9 basiscompetenties en basiscondities van zelforganiseren (voor zowel professionals als cliënten). Belangrijk punt daarin is dat veranderen niet alleen top-down gaat maar ook van onderop op een manier van samen denken en samen ontwikkelen. De professional en de cliënt als veranderkundige. Zelfregie vraagt daarom om een vraaggerichte, dialogische benadering.
Zelfsturende teams
Met ontslaan van het management en gaan werken met zelfsturende teams ben je er nog niet. Teams hebben niet zozeer behoefte aan hiërarchische aansturing, iemand die het beter weet, maar wel aan ondersteuning, facilitering, coaching,iemand die kritische vragen stelt, dialoog en reflectie.
Daarbij is het van belang doel georiënteerd te werk te gaan, maar niet via een vooraf sterk gestructureerde en gefaseerde aanpak. Zorg ervoor dat het algemene hoofddoel duidelijk is maar wees soepel in de weg hoe je het wil bereiken. Doelgericht werken is dus geen lineair en blind op je doel afgaan, maar een persoon en context gerelateerd handelen dat zich via omwegen voltrekt in goede afstemming met personen en omgeving.
Wijkteams
Denk bijvoorbeeld aan de wijkteams. Toetsing van de doelmatigheid van het handelen van de wijkteams vraagt om een evaluatie waar gekeken wordt naar gedrag en de persoon van professionals, cliënten, de context van het wijkteam en de wijksituatie in relatie tot de activiteiten van het wijkteam. Kwalitatief onderzoek is daarvoor nodig.
Vraaggerichte, dialogische benadering
De publicatie 'Zelfregie in het werk' is niet iets waar je makkelijk een recht toe rechtaan samenvatting kunt geven. Daarvoor is het te complex, Donkers snijdt zoveel verschillende aspecten van het thema zelfregie aan, bespreekt tal van theorieën en wetenschappelijk inzichten en haalt een veelheid aan deskundigen aan. Wat ik vooral sterk vind is dat het zowel over organiseren als over hulpverlenen gaat en dat hij die twee concepten met elkaar verbindt, dat hij duidelijk maakt dat cliënten en professionals ook sturen, dat zowel gedrag, persoon als omgeving van invloed zijn op veranderen en dat het belangrijk is doelgericht te werken, maar vooral flexibel te blijven in de weg daar naar toe en dat op een vraaggerichte dialogische manier met cliënten en professionals vorm te geven.
Dat geeft inspiratie voor de transformatie. Wie nog meer?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten