Transformatie van jeugdhulp in de wijkteams?

Wijkteams
In het hele land zijn wijkteams aan de slag gegaan. Blijkbaar is dat de manier om de transformatie vorm te geven, want nergens in de wet staat dat je wijkteams moet vormen. En hoe werken die wijkteams eigenlijk?
Dat schijnt overal verschillend te zijn maar wel bereikte me al berichten dat er wijkteams zijn met wachtlijsten. Wachtlijsten? Dat was toch niet de bedoeling van het wijkteam? Het wijkteam is toch een laagdrempelige voorziening midden in de wijk waar je kunt binnenlopen met eenvoudige opvoedproblemen, preventie toch?

Transitie van de jeugdhulp naar de gemeenten
Wat wilden we ook alweer bereiken met de transitie van de jeugdhulp naar de gemeenten en de transformatie?
Idee was om twee dingen te realiseren:
- kinderen en gezinnen zo licht mogelijk te bieden dichtbij huis, in het sociale netwerk, onnodig problematiseren tegengaan en de de eigen kracht te versterken;
- kinderen en gezinnen met ernstige problemen snel gespecialiseerde zorg bieden en die hulp goed afstemmen met de andere betrokken professionals in het gezin (één gezin, één plan, één regisseur).

Manieren om de hulp in de wijkteams te organiseren
Een interessant rapport dat ik onder ogen kreeg en waar de wijkteams hun voordeel mee kunnen doen is briefadvies Samen verder, verder samen. Zorgen voor kinderen met complexe problemen uit december 2014* van de Raad Maatschappelijk Ontwikkeling.
In dit rapport zoeken zij een antwoord op de volgende vraag:
Op welke wijzen kan de hulp aan kinderen en gezinnen met complexe opvoed- en opgroeiproblemen in het nieuwe stelsel van jeugdhulp zo vorm krijgen dat de inzet van het gezin, het sociale netwerk, lichte hulp en ondersteuning en gespecialiseerde zorg in balans zijn?
Wat ik interessant vond is de verschillende modellen op basis waarvan de jeugdhulp georganiseerd kan worden:
- Stepped care: licht als het kan, zwaar als het moet;
- Matched care: meteen doen wat nodig is;
- Pedagogisch-huisartsenmodel: risicoanalyse met oog voor sociale context;
- Contextmodel: kwaliteit van leven als spil van jeugdhulp.
Al deze visies hebben zo hun voor- en nadelen, maar het laatste model vond ik vernieuwend omdat de zorg om het kind en gezin heen georganiseerd, in plaats van dat het kind en gezin door de zorg wordt geleid. Men werkt met een kind of gezin in de eigen omgeving, niet aan afzonderlijke deelproblemen, maar aan het hele probleem in de context waarin het is ontstaan.

Dagelijks leven centraal
Het is volgens RMO van cruciaal belang de kwaliteit van het dagelijks leven centraal stellen voor alle kinderen, ongeacht de complexiteit van de problematiek. RMO wil jeugdzorgprofessionals uitdagen hun werkwijzen te herzien. Dat is productiever dan de onterechte tegenstelling tussen de versterking van eerstelijnszorg en het behoud van gespecialiseerde zorg die in veel discussies over de jeugdzorg opduikt. En mij lijkt dat door hulp in de context de zogenaamde lichte zorg in een gezin (bijv. schuldhulpverlening) beter kan aansluiten op zware gespecialiseerde zorg.

Experimenteren
Ook pleit de RMO om wijkteams de de ruimte te geven om te experimenteren. De kwaliteit van de jeugdzorg zal groter zijn als er voortdurend geleerd wordt van ervaringen in de praktijk en actief moeten zoeken naar nieuwe samenwerkingsvormen. Belangrijk is om hierover met elkaar en waar mogelijk met de betrokken gezinnen in gesprek gaan.

Dat lijkt me een prima advies om de transformatie een extra impuls te geven: organiseer in de wijk ruimte waar professionals en cliënten met elkaar in gesprek gaan om te kijken hoe de hulp beter kan.


* http://www.adviesorgaan-rmo.nl/Publicaties/Adviezen/Samen_verder_verder_samen_Zorgen_voor_kinderen_met_complexe_problemen_december_2014