Hoe beoordeel je of een kind veilig is?

Veiligheid is het adagium in de jeugdzorg. De cliënt heeft de regie in de hulpverlening, behalve als het kind niet veilig is, dan moet worden ingegrepen. Maar hoe beoordeel je of een kind veilig is?
De veiligste plek is voor de meeste kinderen thuis. Met ouders die hen beschermen en zorgen dat kinderen zich kunnen ontwikkelen. Soms zijn ouders daar niet toe in staat. Door psychiatrische problemen, verslavingen, trauma's of andere oorzaken zijn deze ouders niet in staat hun kinderen goed te verzorgen en te beschermen en worden kinderen verwaarloosd en soms ook mishandeld of misbruikt.
Maar ja, dat zie je meestal niet aan de buitenkant. Ouders gaan de vuile was niet buiten hangen, en zeker niet als jeugdzorg op de stoep staat. Dus het blijft een beetje gissen hoe het staat met de veiligheid. Er zijn wel risico-inventarisatie instrumenten zoals bijvoorbeeld de LIRIK (Licht Instrument Risicotaxatie Kindveiligheid, zie website Nederlands Jeugdinstituut), maar geen van deze instrumenten is waterdicht. Het professionele oordeel van de hulpverlener, gecombineerd met intuïtie over wat pluis en niet pluis is, is even belangrijk en dat maakt het nou net zo lastig. Het is geen rekensom met een goede of foute uitslag.
Je kunt kinderen ook niet voor de zekerheid uit huis plaatsen. Een uithuisplaatsing is voor kinderen en ouders een traumatische ervaring. En in de leefgroep of een pleeggezin zijn kinderen ook niet altijd veilig. Kinderen die thuis wel eens klappen kregen, zeggen achteraf soms dat ze liever thuis gebleven waren omdat ze zich daarna in de nieuwe, onbekende situatie nog onveiliger en ellendiger voelden. Dat pleit ervoor om met behulp van de methode 'signs of safety' stevig in te zetten op het maken van een veiligheidsplan met gezinnen met een veiligheidsrisico (zie mijn blog van 4 april 2011). Een plan zo dat het kind veilig thuis kan blijven. Om niet voor de zekerheid, maar in uitzonderingsgevallen - als het niet lukt om samen met ouders en het netwerk een plan te maken - kinderen in het kader van de veiligheid uit huis te plaatsen. Want zowel thuis als in een instelling of pleeggezin kan de jeugdzorg de veiligheid van kinderen niet voor 100% garanderen. 100% veiligheid is een illusie.