Ruimte voor de professional

Op dinsdag 12 april was ik op de conferentie Ruimte voor de professional want er stonden een aantal interessante sprekers op het programma.
In het onderwijs is de boodschap dat docenten meer gebruik moeten maken van hun professionele ruimte en hiertoe ook in gelegenheid gesteld moeten worden. Binnen jeugdzorg spelen gelijksoortige processen. Maar door de verantwoordingsplicht en de bureaucratisering zijn jeugdzorgwerkers meer met administratieve handelingen bezig zijn dan met de cliënt. Op deze conferentie is gekeken naar de rol van de professional zelf, het management en het bestuur/ de overheid binnen dit proces.
Na de opening door Karin Kleine, organisator van het congres, werd de bijeenkomst ingeleid door Doekle Terpstra, momenteel collegevoorzitter bij de Hogeschool INHOLLAND met als taak daar orde op zaken te stellen. Doekle vertelde dat hij aan docenten had gevraagd hoe hij de professionalisering vorm zou moeten geven, maar daarop geen antwoord heeft gekregen. Dat verbaasde me, maar misschien had hij deze vraag ook beter aan de studenten kunnen stellen, zij weten vast hoe zij willen dat het onderwijs eruit ziet en wat ze willen bereiken. Of aan de toekomstige werkgevers, de werkgevers in de jeugdzorg weten heel goed wat ze van aankomend professionals verwachten. Doekle is ook te rade gegaan bij de Raad van toezicht en heeft daar het advies gekregen om de wet op hoger onderwijs als voertuig te gebruiken om de professionalisering vorm te geven. Daar zag hij wel wat in. Ik kan me er niet zoveel bij voorstellen en ben benieuwd naar het resultaat.
De volgende spreker was Evelien Tonkens, hoogleraar actief burgerschap bij de Universiteit van Amsterdam. Evelien hield een buitengewoon interessante lezing. Zo maakte zij onderscheid in 4 soorten ondernemingen in de zorg. Ondernemingen gedreven door:
1. professionaliteit
2. bureaucratie
3. markt
4. populisme
Bij al deze ondernemingen horen andere waarden, ze hebben verschillende manieren van sturen en van verantwoorden. Zo kun je bij waarden denken aan
1.Dienstbaar aan de gezondheid
2.Dienstbaar aan procedures
3.Max. productie/ perverse prikkels
4.Gehoorzaam aan belastingbetaler
Evelien pleitte voor democratisch professionaliteit als oplossing tegenover de populistische uitdaging. En dit opbouwen vanuit ambachtelijkheid. Basis hiervoor is de menselijke neiging om een taak goed te doen omwille van de taak zelf. Daarbij gaat het om vertrouwen en geen volledige transparantie, om kwalitatieve verantwoording door intervisie en visitatie en de zg. breinaald in de cake methode: 2 weken per jaar gedetailleerd registreren en daarbuiten alleen globaal. Voor wie meer wil weten werd haar boek mondige burgers, getemde professionals aan te bevelen.
Als laatste spreker kwam Paul Frissen, hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg aan het woord. Paul hield een verfrissende lezing. Als je meer professionele ruimte wil betekent dat losmaken en kiezen voor autonomie. Professionals moeten zelf een nieuw beeld van professionaliteit ontwikkelen. Ze moeten opnieuw hun identiteit opzoeken en hun waarde als groep.
's Middags waren er nog workshops waarin verder is gediscussieerd over de lezingen en de dag werd afgesloten met een paneldiscussie.
Eén ding is zeker de professional heeft nog een hele weg te gaan en zowel de professional zelf, als het management en het bestuur hebben daarin een rol te spelen.